Elektrikli Motorlarda Hall Sensör Kablosundaki Beyaz Kablo Ne İşe Yarar?

🚲 Giriş: Hall Sensör Kablolarında Neden Beyaz Kablo Var?

Son yıllarda üretilen birçok elektrikli motosiklet ve bisiklette, özellikle pedal destekli sistemlerde veya üç tekerlekli elektrikli mopetlerde, motorun hall sensör kabloları arasında dikkat çeken bir renk daha göze çarpıyor: beyaz kablo.

Klasik olarak hall sensör sistemlerinde 5 kablo bulunur: kırmızı (+5V), siyah (GND), mavi, yeşil ve sarı (hall sinyalleri). Ancak bazı modellerde bu kabloların arasına ek olarak beyaz bir kablo da dahil edilmiştir.

Bu yazıda, bu beyaz kablonun ne işe yaradığını ve sistemin nasıl çalıştığını adım adım açıklıyoruz.

🔍 Beyaz Kablo Hangi Modellerde Karşımıza Çıkıyor?

Kendi deneyimlerimize ve sökümlerimize göre, beyaz kablonun yer aldığı bazı modeller şunlardır:

Volta VT5 gibi üç tekerlekli mopetler
Pedal destekli elektrikli bisikletler (örneğin: Kuba Speed Light Pro, RKS BZ100)
Diğer yeni nesil pedal ve hız destekli BLDC motorlu sistemler

Bu modellerde motorun içini açtığınızda, hall sensörlerin yanında genellikle fazladan bir sensör daha yer alır. Bu sensörün karşısında ise motor kapağına sabitlenmiş tek bir mıknatıs bulunur. İşte bu mıknatıs her döndüğünde, beyaz kabloya bağlı olan sensör bir sinyal üretir.

⚙️ Teknik İnceleme: Beyaz Kablo Aslında Ne Yapıyor?

Bu yapı bize şunu gösteriyor:
Beyaz kablo, motordaki bir hız sensörünün sinyal hattıdır.

Nasıl çalışır?

Motor döndükçe mıknatıs, hall sensörün önünden geçer.
Sensör bu geçişi algılar ve beyaz kablo üzerinden darbe (pulse) sinyali gönderir.
Bu sinyal, genellikle motorun kontrol ünitesine (beyine) veya LCD göstergeye gider.

⚠️ Beyaz Kablo Hangi Amaçlarla Kullanılıyor?

1. Tekerlek Hızını Ölçme

Bu sinyal sayesinde motor beyni, arka tekerin dönüş hızını doğrudan anlayabilir. Bu sayede:

LCD ekran üzerindeki km/s hız göstergesi düzgün çalışır.
Beyin hız bilgisine göre pedal destek seviyesini veya motor gücünü ayarlayabilir.

2. Pedal Yardımı ve Sürüş Güvenliği

Pedal destekli modellerde, sistemin maksimum hız limiti belirlenir (örneğin 25 km/s). Beyaz kablodan gelen sinyalle bu sınır kontrol edilir. Bu sinyal olmazsa, bazı sistemlerde:

Hız göstergesi çalışmaz,
Motor kendini korumaya alabilir,
Pedal desteği aktifleşmeyebilir.

3. Bazı Modellerde Sıcaklık Sensörü ile Karıştırılır

Eğer bu sistem hakkında bilgi sahibi olmayan bir teknisyen motoru söküp kontrol ederse, beyaz kabloyu bir ısı sensörü (termistör) zannedebilir. Ancak yukarıda anlattığımız mıknatısla tetiklenen yapı varsa, bu kesinlikle bir hız geri besleme sensörüdür.

🧪 Gözlem ve Test Yöntemi

Eğer sen de motorun bu sistemle çalışıp çalışmadığını test etmek istersen:

Beyaz kabloyu bir multimetre ile ölç (DC voltaj veya frekans ölçümünde).
Motor döndükçe bu kabloda darbeli sinyal (örneğin 0-5V arası hızlı değişimler) göreceksin.
Mıknatısı elinle sensörün önünden geçirirsen, darbeler oluştuğunu doğrulayabilirsin.

📌 Sonuç: Bu Kabloyu Kesme, İhmal Etme

Serviste tamir yaparken bu beyaz kabloyu "önemsiz bir fazlalık" gibi görmek ciddi arızalara yol açabilir. Çünkü:

Bazı modellerde motor hiç çalışmaz,
Bazılarında hız sabitlenemez,
Ya da sürüş konforu bozulur.

Özellikle üç tekerlekli araçlarda da benzer yapı olduğunu görüyoruz ama bazı modellerde henüz teyit edilmedi. Bu modellerin de içi açılarak mıknatıs + sensör yapısı kontrol edilmelidir.

🔧 Öneriler

Beyaz kablonun bağlı olduğu sensörün işlevini mutlaka kontrol edin.
Onarım sırasında bu kablonun kopmamasına dikkat edin.
LCD ekran çalışmıyorsa veya hız okumuyorsa, ilk kontrol etmeniz gereken yerlerden biri bu kablo olmalı.

🤔 Sıkça Sorulan Sorular

Bu kabloyu takmasak motor çalışır mı?
Bazı modellerde çalışır ama hız göstergesi düzgün çalışmaz. Bazı modellerde ise sistem güvenli modda çalışır veya hiç çalışmaz.

Bu kablo ısı sensörü olabilir mi?
Eğer sensör önünde mıknatıs varsa: hayır. Bu bir darbe üretici sensördür, yani hız sensörüdür.

Neden ayrı bir hız sensörü yerine hall sensörleri kullanılmıyor?
Hall sensörler motor faz sırasını algılamak içindir. Hız ölçümü için ayrı bir kanal daha doğru ve bağımsız veri sağlar.

Elektrikli Motorlarda Hall Sensör Kablosundaki Beyaz Kablo Ne İşe Yarar?